Báo cáo ca lâm sàng: ghép da mỏng vùng đầu cho thân dương vật trên nền đái tháo đường
Phan Hoàng Hiệp1, Trần Bảo Khánh1, Nguyễn Đình Minh2,
Nguyễn Khánh Toàn3, Trần Trọng Dương4, Trần Vương Thế Vinh5
1. Bệnh viện Nội tiết Trung ương
2. Bệnh viện E
3. Trường Đại học Y Hà Nội
4. Trường Đại Học Đại Nam
5. Trường Đại học Y dược Hải Phòng
Ca lâm sàng:
Hình 1. Hình ảnh phần bìu bệnh nhân trước khi phẫu thuật
Bệnh nhân nam, 59 tuổi, có tiền sử đái tháo đường type II được chẩn đoán 6 năm, điều trị không rõ phác đồ, kiểm soát đường huyết kém. Khoảng 3 tuần trước khi vào viện, bệnh nhân xuất hiện áp xe và viêm tấy lan tỏa vùng bụng, kèm sưng loét vùng sinh dục. Sau đó, xuất hiện rỉ dịch tại vết loét và bí tiểu, bệnh nhân được phẫu thuật làm sạch, cắt lọc tổn thương và chuyển vạt che phủ vùng bụng. Bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Nội tiết Trung ương điều trị vì ổn định đái tháo đường kèm tiến hành phẫu thuật mất da thân dương vật. Khi nhập viện, bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc tốt, thể trạng gầy. Vết thương vùng bụng kích thước khoảng 30 cm, liền kém; vùng dương vật mất toàn bộ da, băng thấm nhiều dịch. Xét nghiệm: glucose mao mạch 20,6 mmol/L; sinh hóa máu: ure/creatinin 18,9/111; GOT/GPT 102/102; CRP 33,41 mg/L. Khai thác bệnh sử ghi nhận mất da vùng dương vật khoảng 3 tuần trước khi nhập viện, bệnh nhân ngứa và gãi nhiều dẫn đến việc bị xước, loét da phần dương vật. Vết thương sưng, nề, mất các tổ chức da xung quanh vùng thân dương vật.
Biểu đồ 1. Kết quả xét nghiệm đường huyết trước mổ
Đường huyết mao mạch 11 giờ giảm rõ rệt từ mức rất cao ban đầu xuống thấp nhất vào ngày 5 rồi tăng nhẹ trở lại, trong khi đường huyết 5 giờ duy trì ổn định đến ngày 3, giảm rõ vào ngày 5 trước khi tăng dần. Ngược lại, đường huyết 17h có xu hướng tăng liên tục đến đỉnh vào ngày 7 và giảm xuống ở ngày 9. Nhìn chung, sau ngày 5, các chỉ số đường huyết ở cả ba thời điểm đều có xu hướng tiến tới mức ổn định hơn.
Ngày 11/4/2025 tiến hành phẫu thuật cho bệnh nhân.
Hình 2. Hình ảnh vùng đầu lấy da
Đối với phần bìu, bệnh nhân bị mất toàn da phần bìu nên không thể tiến hành ghép da vùng bìu được. Sau khi xem xét các yếu tố về sinh sản, biến chứng có thể gặp phải chúng tôi sử dụng các vạt da hai bên vùng bẹn – đùi để tạo khoang chứa tinh hoàn, đồng thời cố định tinh hoàn trong khoang mới nhằm hạn chế nguy cơ phản xạ Goldflam hoặc hoại tử.
Hình 3. Hình ảnh phẫu thuật ghép sau mổ (đã tạo khoang ở bẹn đặt tinh hoàn vào trong)
Sau mổ, bệnh nhân diễn tiến ổn định, vết mổ khô, vùng ghép/vạt da sống tốt, không biến chứng. Bệnh nhân được đặt ống dẫn lưu và chiếu plasma hằng ngày. Đến 23/4, rút ống dẫn lưu, bệnh nhân tự tiểu bình thường. Đến 28/4/2025, bệnh nhân ra viện trong tình trạng tỉnh táo, bụng mềm, vết mổ và vùng da ghép liền tốt, sạch và bám chắc.
Hình 4. Hình ảnh dương vật sau 3 tháng phẫu thuật
Sau 3 tháng phẫu thuật, bệnh nhân tái khám trong tình trạng ổn định, tỉnh táo và giao tiếp tốt. Đường huyết 7,8 mmol/L cho thấy đái tháo đường được kiểm soát tốt. Vùng dương vật ghép da từ da đầu liền sẹo ổn định. Bệnh nhân tiểu tiện bình thường, sinh hoạt tốt, tâm lý cải thiện
Hình 5. Hình ảnh da đầu sau 3 tháng lấy da
Da đầu của bệnh nhân liền nhanh, tóc mọc trở lại phần lấy da đầu trước đó, không để lại sẹo.
Bàn luận
Trong trường hợp của chúng tôi bệnh nhân đã mắc đái tháo đường type 2 trong khoảng 6–7 năm với kiểm soát đường huyết kém, dẫn đến suy giảm miễn dịch, rối loạn vi tuần hoàn và tổ chức da bị tổn thương qua thời gian, làm tăng nguy cơ hoại tử da và viêm nhiễm lan tỏa. Trong tình huống trên do bệnh nhân đã có bệnh nền đái tháo đường và không được điều trị thường xuyên nên việc lựa chọn lấy da từ vùng đầu để ghép thân dương vật được coi là lựa chọn an toàn vì vùng da này có mật độ mạch máu phong phú, nhanh lành và ít bị ảnh hưởng bởi bệnh lý vi tuần hoàn và nhiễm khuẩn so với các vùng khác, từ đó giúp tăng khả năng bám dính, giảm tỷ lệ thất bại do nhiễm trùng đồng thời vùng da đầu lấy da cũng có thể mọc tóc trở lại1–3. Đối với phần bìu, chúng tôi đã xem xét một số các cách thức ghép da nhưng sau khi xem xét đến việc bệnh nhân không còn nhu cầu sinh sản do tuổi cao nên đã tiến hành phẫu thuật bằng phương pháp ghép tái tạo bìu bằng vạt da. Khi sử dụng phương pháp ghép trên việc tái tạo bìu sử dụng vạt da dày của phần bẹn để tạo ra khoang chứa tinh hoàn. Khi đó nhiệt độ sẽ cao hơn từ 2 đến 4 độ C, ảnh hưởng đến chất lượng và khả năng sinh tinh4,5. So sánh với nghiên cứu của Ahmed và Mbibu cũng đã tiến hành sử dụng vạt da dày để đẩy tinh hoàn vào đùi để bảo tồn tinh hoàn6. Tuy vậy, tại Trung Quốc khi theo dõi 2 bệnh nhân tái tạo bìu bằng vạt da cho thấy phương pháp này gây ra mối đe dọa cho quá trình sinh tinh. Việc tái tạo không cản trở quá trình sinh tinh, nhưng quá trình sinh tinh bị ngừng lại theo thời gian. Kết quả thực nghiệm cho thấy số lượng tinh trùng của thỏ giảm rõ rệt và thỏ trở nên vô sinh sau hai tháng sau khi tái tạo bìu6,7.
Sau mổ 3 tháng, bệnh nhân có tiến triển tốt về tâm lý và cả khả năng tiểu tiện. Vùng ghép da trên thân dương vật của bệnh nhân liền sẹo tốt, màu sắc da ghép tương đối đồng nhất, không có dấu hiệu hoại tử hay nhiễm trùng tái phát. Việc sử dụng lấy da mỏng vùng đầu đã cho thấy hiệu quả rõ rệt nhờ đặc tính giàu mạch máu, mỏng và linh hoạt, giúp da ghép bám tốt và mọc tóc lại nhanh chóng ở vùng lấy da 1–3. Tỷ lệ thành công ghép da ở bệnh nhân đái tháo đường dao động từ 70–85% tùy vị trí và kiểm soát đường huyết8,9. Tuy nhiên, cần chú ý rằng da ghép vùng đầu có màu và cấu trúc khác biệt so với da bìu, dương vật nguyên bản, điều này có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ và cảm giác. Trường hợp này cũng nhấn mạnh vai trò của kiểm soát đường huyết nghiêm ngặt và chăm sóc vết thương đúng cách trong suốt quá trình hậu phẫu để tối ưu hóa kết quả tái tạo.
KẾT LUẬN
Sau 3 tháng, vết ghép liền tốt, chức năng tiểu tiện ổn định, không biến chứng nhiễm trùng hay hoại tử, đồng thời kiểm soát đường huyết cải thiện. Kỹ thuật này chứng tỏ tính khả thi và hiệu quả trong tái tạo da thân dương vật, đặc biệt khi các vùng cho da truyền thống không sử dụng được. Không khuyến cáo sử dụng vạt da dày hoặc chôn tinh hoàn để tái tạo bìu cho những bệnh nhân muốn duy trì khả năng sinh sản.
Từ khóa: Ghép da đầu, lột da dương vật, phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ, biến chứng đái tháo đường
1. Dorota Teresa Roodbergen, Adrianus Fredericus Petrus Maria Vloemans, Zjir Mezjda Rashaan, Jacob Cornelis Broertjes, Roelf Simon Breederveld. The scalp as a donor site for skin grafting in burns: retrospective study on complications. Burns Trauma. 2016;4:20. doi:10.1186/s41038-016-0042-z
2. Mimoun M, Chaouat M, Picovski D, Serroussi D, Smarrito S. The scalp is an advantageous donor site for thin-skin grafts: a report on 945 harvested samples. Plast Reconstr Surg. 2006;118(2):369-373. doi:10.1097/01.prs.0000227739.23850.4a
3. Gerhard H. Weyandt, Boris Bauer, Nikolaus Berens, Henning Hamm, Eva-B. Broecker. Split-skin grafting from the scalp: the hidden advantage. Dermatol Surg. 2009;35(12):1873-1879. doi:10.1111/j.1524-4725.2009.01308.x
4. Areej Jorban, Eitan Lunenfeld, Mahmoud Huleihel. Effect of Temperature on the Development of Stages of Spermatogenesis and the Functionality of Sertoli Cells In Vitro. Int J Mol Sci. 2024;25(4):2160. doi:10.3390/ijms25042160
5. Yuanyuan Gao, Chen Wang, Kaixian Wang, Chaofan He, Ke Hu, Meng Liang. The effects and molecular mechanism of heat stress on spermatogenesis and the mitigation measures. Syst Biol Reprod Med. 2022;68(5-6):331-347. doi:10.1080/19396368.2022.2074325
6. Ahmed A, Mbibu NH. Aetiology and management of injuries to male external genitalia in Nigeria. Injury. 2008;39(1):128-133. doi:10.1016/j.injury.2007.02.039
7. Wang D li, Wang Y ming, Zheng H, et al. [An experiment study and clinical observation of the testicle spermatogenesis after scrotum reconstruction]. Zhonghua Zheng Xing Wai Ke Za Zhi. 2004;20(3):203-205.
8. “Outcomes of Skin Graft Take After Use of VAC in Duabetic Patients” by Abdelrazek A. G. Hassan, Abdelaziz A. Taalab et al. Accessed August 12, 2025. https://www.menoufia-med-j.com/journal/vol38/iss2/31/?utm_source=
9. Lamani YP, Reddy MA, Kalburgi EB, Suhas BS. Comparison of split skin thickness graft survival in diabetic and non-diabetic ulcer. International Surgery Journal. 2020;7(4):1238-1242. doi:10.18203/2349-2902.isj20201404
Nguồn: Phòng NKCH&CN